Musa UZUN
Günümüzün moda anlayışında kol saatleri tartışmasız şekilde en iyi aksesuarları arasındadır. Ancak çevrenizde dikkat ettiniz mi bilmiyorum, telafuz ederken kol saati denmez, sadece saat olarak adlandırılır. Kol saatleri genel saat teriminin yerini aldığını söylemek yanlış olmaz.
Kol saatleri moda dünyasının önemli bir aksesuarı rolünde. Artık tek bir kol saatine bağlı kalmaya hangi modeli nerede giyeceğimizi düşünmemize gerek kalmadı. Kol saati icadından beri geçen nispeten kısa sürede teknoloji o kadar ilerledi ki, artık kol saatleri sadece kol saati değil.
Kol saatleri, beyefendilerin ceplerinden, kadınların bileklerine, savaşın sipelerlerinden, derin deniz dalışlarına ve hatta uzay yolculuğuna ulaşan bir tarihe sahip. Bu iki yazı dizisinde, kol saatinin icadından, nasıl teknolojik ürünlerden, modaya uygun bir aksesuar haline geldiğini açıklayacağız.
İlk kol saati, 1810 yılında Abraham-Louis Breguet tarafından Napoleon Bonaparte’ın kız kardeşi ve aynı zamanda Napoli Kraliçesi, Maria Annunziata Carolina Murat, daha çok bilinen ismiyle Caroline Bonaparte için yapıldı.
Öncelikle saat sevenlerin 19. yüzyıl kadın modasına teşekkür etmesi gerekiyor. Erkek kol saatleri bugün piyasanın hakimi olsa da, kol saatleri ilk kez kadın modası olarak kullanılmıştır. 19. yüzyıl sonlarında, önemli kadın şahsiyetler bileklerinde zarif saatler kullanmaya başladılar.
Kadınlar artık çantalarının büyük bir bölümünü kaplayan cep saatlerini kullanmıyorlardı. Ayrıca kol saatleri, kadınlar arasında moda ifadesi ve statü sembolü olarakta önem kazanmıştı. Ancak bilinmesi gerekir ki, bu saatler en iyi mekanizmaya sahip saatler değildi, asıl amaç mükemmel mekanizma kullanmak değil, harika görünmekti.
Bu tarihten tam 50 yıl sonra 1868 yılında Macaristan’dan Kontes Koscowitz, İsviçre’nin en önemli saat markalarından biri olan Patek Philippe tarafından yapılan kol saatinin sahibi oluyordu.
Bu tarihten sonra, Avrupa’da kadın kol saatlerinin piyasaya çıkmaya başladığı görüldü.
20. yüzyılın ilk çeyreğinde erkekler hem fayda amaçlı hemde moda amaçlı kol saati fikri ile ilgilenmeye başlamışlardı. Aynı zamanda kadın kol saatleri inanılmaz derece yaygın ve popülerdi. Yazının başında da söylediğimiz gibi her ne kadar erkek saatleri piyasada daha yaygın ve hakim olsa da, ilk kol saatlerinin bazıları kadın bilekleri için tasarlanmış, küçük ve zarif bilekliklerdi.
Faydacılık Yaygınlaşıyor
Kadın kol saatleri moda aksesuarı ve statü göstergesi olarak piyasaya çıkmıştı. Erkek kol saatlerinin çıkışını bir temele oturtmak için biraz daha zaman gerekiyordu. Aslına bakarsanız, kadın kol saatlerinin çıkarılmasından sadece on yıl kadar sonra, askerlerin bileklerine bağladığı cep saatlerini tamamen faydalı bir amaç için kullandığı ilk dünya savaşında, erkekler kol saatlerini yarı moda aksesuarı olarak bile kabul etmiyordu.
1916 yılından kalma New York Times bu saatlere, ”bileklik saati” diyor ve “aşağı yukarı bir şaka”, “saçma bir şey” olarak lanse ediyordu. Ama bütün mesele şuydu, bu aptal bileklik saatleri gerçekten dikkat çekiciydi. Savaştan dönen askerlerin popüleritesi ve gördükleri ilgi sonrası, siviller de savaş alanında bulunan insanların bakış açısını kopyalıyordu. Bu süre zarfında, şimdi ikonik saatler arasında gösterilen bir çok model tasarlanmıştır.
En bilinen modellerden biri Cartier Tank modelidir.
Fakat gerçek şu ki, Birinci Dünya Savaşı genellikle kol saatinin icad edildiği ve ilk kez piyasaya çıkarıldı dönem olarak kabul edilirken, erkek kol saatleri bundan bir kaç yıl öncesinde de üretiliyordu. 1880’lerde, Girard-Perregaux Alman Donanması için kol saatleri üretti ve Boer Savaşı devam ederken askerler için kol saatleri üreten bir avuç üretici bulunuyordu.
Bu süre zarfında, ordu için üretilmeyen saatler de vardı.
En ünlü ve bilinen örneklerinden biri, ünlü Brezilyalı havacı Alberto Santos-Dumont adını taşıyan Cartier Santos’dur. Cartier, 1904’te saati Dumont için tasarladı ve kesinlikle ilk kez bir amaç için üretilen pilot saatidir.
Tüm bunlara rağmen, kol saatlerinin tarihi hakkındaki tüm içerikler, kol saatinin icadını birinci Dünya Savaşı’ndan başlatmaktadır. Aynı zamanda kadınların Dünya Savaş’ından çok daha önce kol saati taktıkları gerçeğini görmezden gelmeye meyillidirler.
Kol saatlerinin icadına ve kısaca tarihine değindik ancak bu yazı burada bitmiyor. Bir başka yazımızda, kol saatlerinin savaşın en önemli enstümanlarından, okyanusun derinliklerine, hatta aya kadar eşlik eden faydalı şahaserlere dönüştüğünü göreceğiz.